Forex Dolandırıcılığı Davalarında Uzman Mütalaasının Hukuki ve Teknik Önemi

Forex dolandırıcılığı, internet üzerinden yüksek kazanç vaadiyle kurulan yasa dışı platformlarla son yıllarda yaygınlaşan bir ekonomik suçtur. Bu suistimaller, SPK kaydı olmayan aracı kurumlar ve “yatırım uzmanı” kılığındaki dolandırıcılar eliyle yürütülmektedir. Dolandırıcılar, internet ve sosyal medya aracılığıyla (örneğin Instagram üzerinden) mağdurları yüksek kazanç vadiyle sisteme paralarını yatırması sağlanır; mağdurlar paralarını geri almak için savcılığa başvurduğunda ise muhatap bulamazlar.

Forex dolandırıcılığı mağdurları her kesimden olabilir ve Şubat–Temmuz 2024’te İstanbul Siber Suçlar Şubesi’nin gerçekleştirdiği 545 operasyonda 1.100 şüpheli yakalanmış, 350’si tutuklanmıştır.

Hukuken, internet üzerinden gerçekleştirilen bu dolandırıcılıklar TCK 158/1-f kapsamına giren nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturur. Dolayısıyla suçun cezası 2–7 yıl hapis olarak öngörülmüş, suçtan sağlanan menfaat çok büyükse alt sınırı 3 yıl olarak belirlenmiştir. Örneğin, “Bilişim sistemlerinin… araç olarak kullanılması suretiyle” dolandırıcılık halinde 2–7 yıl hapis cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Forex dolandırıcılığı neticesinde alınan paranın iadesi de istendiği için, fail ayrıca mağdurun kaybettiği paranın iki katı tutarında adlî para cezasına çarptırılır. Bu çerçevede, mağdurların hakkını arayabilmesi için savcılık soruşturması açılması, suç duyurusunda bulunulması gerekir; savcılık, yeterli şüphe oluşturduğunda (Bu konu bir sonraki yazıda detaylı açıklanacaktır.) iddianame düzenler. Ayrıca SPK mevzuatına göre kaldıraçlı işlemler ancak lisanslı aracı kurumlarda yapılabilir, aksi halde suçun ulusal mevzuatta cezası mevcuttur (örneğin SPKn m.109/2 lisanssız işlem yapanlara 2–5 yıl hapis öngörür)

Bu karmaşık suç türünde uzman mütalaası (özel bilirkişi raporu) alınması hem teknik hem hukuki açıdan hayati önemdedir. Adli bilişim uzmanlarının hazırladığı uzman mütalaaları, davada sunulan dijital kanıtların ve finansal işlemlerin analizini yaparak teknik konuları hukuki perspektifle bütünleştirir. Hukuk ve Bilişim Dergisi’ne göre “Forex dolandırıcılığı davalarında adli bilişim uzmanlarının hazırladığı uzman mütalaaları mahkemeler için kritik öneme sahiptir. Uzman mütalaaları, davada sunulan dijital kanıtların ve finansal işlemlerin analiz edilmesi, teknik konuların hukuki… perspektiflerle ilişkilendirilmesi” sağlanır. Özetle, uzman mütalaaları hâkim ve savcıya teknik ayrıntıları anlaşılır biçimde sunar ve delillerin bilimsel temelde değerlendirilmesine olanak tanır.

• Teknik gerekçeler: Forex dolandırıcılığı vakalarında deliller genellikle bilgisayar sunucularındaki işlem kayıtları, bankalara ait dekontlar, e-posta/WhatsApp yazışmaları, mobil uygulama logları vb. dijital veri olarak mevcut olur. Bu tür teknik kanıtlar, uzman olmayan kişilerce incelendiğinde değerlendirilemez. Bu nedenle olaya teknik düzeyde inceleme yapabilecek bir adli bilişim uzmanı devreye girer. Uzman, CMK 134 ve Adli/Önleme Aramalar Yönetmeliği 17. madde kapsamında bilgisayar ve telefonlardan kanıt toplar, imaj alır, şifre kırar ve verileri rapor eder. Böylece delillerin toplanması sırasında hukuka uygunluk sağlanır (örneğin cihazlardan bilgisayar ortamında kopya alma, Takasbank kayıtlarına erişim gibi işlemler CMK 134’e uygundur. Uzman incelemesi sayesinde kaybolmaya elverişli veriler (örneğin geçici loglar veya silinme riski taşıyan mesajlar) kaybolmadan güvence altına alınır. Ayrıca, uzman teknik analizlerle sahtecilik yöntemlerini, kullanıcılara yansıtılan yatırım işlemlerinin gerçekte sanal olduğunu ve hangi kurgu ile mağduriyet yaratıldığını raporlar. Bu, savcı ve hâkimin olayı aydınlatmasını kolaylaştırır.

• Hukuki gerekçeler: Kanunlar taraflara bu tür uzman görüşünü kullanma imkânı tanımıştır. HMK 293’e göre “uzman görüşü” bir delil türüdür ve taraflar dava konusu olayla ilgili olarak uzmanından bilimsel mütalaa alabilir. Aynı şekilde, CMK 67/6 hükmü savcıya ve tüm taraflara olayla ilgili veya varsa bilirkişi raporu hakkında uzman mütalaası alabilme hakkı tanımıştır. Yani ceza soruşturması/savcılık aşamasında dahi, savcı veya mağdur vekili talep ettiği takdirde teknik bir uzman raporu dosyaya girer. Kanun ayrıca bu raporlar için ilave süre talep edilmesini yasaklamıştır; böylece mahkeme ve savcılar, yargılamada gecikmeye yol açmaksızın bu uzman görüşüne itibar eder. Uzman mütalaası, diğer deliller gibi takdirî delildir ancak belirli teknik sorulara cevap verip pozitif bilim yöntemleri sunar. Dolayısıyla, teknik konuda hâkimin ve tarafların vicdani kanaatini destekler. Örneğin HMK 293’te “Taraflar, uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler” denilerek bu hak vurgulanmış, CMK 67/6’da ise “uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler” hükmüyle şüpheli/sanık ve taraflar bu sürece katılmıştır.
• Savcılık soruşturmasında önemi: Bilimsel mütalaa alınması için yargılamanın veya resmi bilirkişi incelemesinin beklenmesine gerek yoktur. Uzman görüşü, soruşturmanın ilk aşamasında ya da savcılık hazırlık evresinde bile talep edilebilir. Örneğin adli tıp uzmanları, “resmi bilirkişi raporundan önce” safhasında uzman mütalaa alınmasının dosyayı aydınlattığını, bilirkişileri ve yargı makamını teknik açıdan yönlendirdiğini belirtmektedir. Benzer şekilde bir adli bilişim uzmanı da, suç duyurusunun hemen ardından delillere erişip inceleme yaparak savcılığa sunulacak bilgilerin kapsamını genişletebilir. Bu erken analiz, soruşturmanın eksik veya hatalı yönelimlerinin önüne geçer. Uygulamada, savcılık soruşturması sırasında taraf ve savcılığın kendi uzmanlarına yaptırdığı incelemeler, mahkeme aşamasında sağlam bir delil temeli oluşturur. Zira CMK 134 uyarınca bilgisayar ve cihazlardan mümkün olduğu kadar gecikmeden imaj alınması ve rapor düzenlenmesi beklenirken, suç duyurusunu takip eden süreçte uzman desteği sağlanmazsa kritik veriler kaybolabilir. Bu nedenle savcılık öncesi veya sırasında dava dosyasına adli bilişim uzmanından uzman mütalaası sunmak delillerin güvenli toplanması, incelenmesi ve yorumlanması için zaman kazandırır ve soruşturmayı hızlandırır.

İlgili Mevzuat ve Düzenlemeler

• Türk Ceza Kanunu (TCK): Forex dolandırıcılığı nitelikli dolandırıcılık kapsamında değerlendirilir. TCK 158/1-f hükmü, bilişim sistemlerinin (örneğin sanal Forex platformlarının) araç olarak kullanılmasını nitelikli haller arasında sayar. Bu maddede 2–7 yıl hapis cezası öngörülmüştür (alt sınırı 3 yıl). Ayrıca TCK 158’e göre nitelikli dolandırıcılıkta mağdurun zararı iki katı adlî para cezasına hükmedilir. Diğer yandan SPK Kanunu 109/2 uyarınca lisanssız kaldıraçlı işlem yapanlara 2–5 yıl hapis cezası verilir. Ceza kanunundaki bu hükümler, Forex faaliyetlerinin somut suç boyutunu hukuki olarak tespit eder.
• Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK): Dijital delillerin toplanması ve uzman incelemesi CMK’da düzenlenmiştir. CMK 134. madde, bilgisayar, telefon ve sunuculardan arama-kopyalama-imaj alma usulünü belirler. Arama sırasında ilgili cihazlardan elektronik kopya alınarak güvenli biçimde incelenir. Ayrıca CMK 67/6 hükmü taraflara ve savcıya, yargılamaya esas ya da hazırlanan bilirkişi raporunun değerlendirilmesi için uzman mütalaası alma hakkı tanır. Taraflar bu hakkı kullanarak teknik uzman görüşünü usulsüzlük halini iddia ederek ya da olayın aydınlatılması amacıyla talep edebilir. Böylece uzman görüşü, “bilirkişi dışı” bir uzman raporu olarak ceza dosyasına delil olarak girebilir.
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK): HMK 293’te de “uzman görüşü” bir delil türü olarak kabul edilmiştir. HMK, tarafların dava konusu olay için uzman raporu alabileceğini hükme bağlamış, bu yolla teknik-bilimsel konularda mahkeme tarafından hükme esas bilimsel veri sağlanabileceğini öngörmüştür. Örneğin “6100 sayılı HMK 293. madde uyarınca taraflar, uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler” demektedir. Böylece ceza dava ve soruşturmalarında olduğu gibi, Forex mağdurlarının açacağı maddi tazminat davalarında da uzman raporu talep etme yolu açıktır.
• Sermaye Piyasası Mevzuatı: Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri, Forex işlemlerini lisanslı kuruluşlarla sınırlandırır. (Örneğin 6362 sayılı SPK Kanunu’na göre kaldıraçlı işlem yapma yetkisi sadece SPK’ya kayıtlı aracı kurumlara aittir). Lisanssız aracı kurum üzerinden yapılan işlemler yasa dışı kabul edildiğinden, suçun hukuki boyutunu belirler. Ayrıca SPK’nın ilgili tebliğleri (ör. Aracı Kurumlar Yatırım Hizmetleri Hakkında Tebliğ m.27) yatırımcı teminatlarının Takasbank nezdinde tutulmasını zorunlu kılmıştır. Forex mağdurlarının Takasbank kayıtlarına erişimi, yatırımların gerçekliğini tespit etmeye yardımcı olur. Tüm bu SPK düzenlemeleri, Forex mağdurlarının hak arama sürecinde dikkat etmesi gereken finansal altyapı bilgilerini içerir.

Forex Dolandırıcılığı Mağdurları İçin Uzman Mütalaası

Forex dolandırıcılığının mağdurları, soruşturma ve dava sürecinde teknik veriye ulaşmak için adli bilişim uzmanlarından destek almalıdır. Kişiler, dolandırıldıkları firma ve iletişim kanallarıyla ilgili tüm belgeleri toplayıp (ticaret sicil kayıtları, banka dekontları, para transfer belgeleri, WhatsApp/Instagram yazışmaları vb.) savcılığa sunmalıdır. Bu noktada aşağıdaki adımlar önem kazanır:

• Delillerin toplanması: Suç duyurusu dilekçesinde, dolandırıcılık olayının ayrıntıları ve delil niteliğindeki belgeler eksiksiz belirtilmelidir. Ticaret sicili kayıtları, banka hesap hareketleri ve dekontları, Forex yatırım danışmanlarının kimlik bilgileri ile para havalesinin yapıldığı kurumlar açıkça gösterilmelidir. E-devlet üzerinden SPK kayıtları ve Takasbank hesap hareketleri kontrol edilerek, yatırımların gerçekte gerçekleşip gerçekleşmediği araştırılmalıdır.
• Uzman incelemesi: Tüm dijital materyal (bilgisayar, cep telefonu, işlem platformu ekran görüntüleri, iletişim kayıtları) üzerinde adli bilişim uzmanı tarafından imaj alma ve analiz işlemi yapılmalıdır. Uzman, herhangi bir yazılı manipülasyon veya veri silme durumunu tespit etmeli, eldeki bulguları rapor formatında uzman mütalaası olarak düzenlemelidir. Bu rapor, soruşturma dosyasına eklendiğinde savcının teknik açıdan bilgilendirilmesini sağlar.
• Yasal destek: Forex dolandırıcılığı karmaşık bir teknik-davranış modeli içerir. Bu nedenle sürecin en başında konunun uzmanı bir ceza avukatından veya hukuk danışmanından yardım alınmalıdır. Uzman avukat, soruşturmanın sağlıklı yürütülmesini sağlar ve ekspertiz talep edilmesi konusunda yönlendirir. Savcılığa sunulacak bilgi ve belgelerin eksiksiz olması, soruşturmanın etkinliği açısından kritik olup, bu konuda uzman avukat desteği faydalı olacaktır.

• Yol haritası: Öncelikle, suç duyurusu dilekçesi olayın tüm ayrıntılarını barındırmalıdır.

(1) Forex firmasının ticaret sicil bilgileri ve faaliyet konusu,

(2) Firmanın yöneticileri,

(3) Mağdurun hangi hesaplara para gönderdiği ve ilgili banka dekontları,

(4) Firmanın verdiği sözleşmeler,

(5) İletişim kurulan şahıslar (yatırım danışmanları)

(6) Takasbank hareketleri gibi bilgiler dosyada bulunmalıdır.

Bu hazırlık savcılık soruşturmasının etkin ve hızlı olmasını sağlar. Ardından, yukarıda belirtildiği gibi e-devlet üzerinden Takasbank hesap dökümleri alınmalı ve Forex firmasının SPK lisansı teyit edilmelidir. Bütün bu teknik veriler, soruşturma aşamasında adli bilişim uzmanına teslim edilerek uzman mütalaası hazırlanmalıdır. Uzman raporunun içeriği; dijital delillerin nasıl elde edildiği, sisteme para giriş-çıkış noktaları, yapılan işlemlerin yapay olduğu gibi hususları açıklamalı, gerekirse grafik ve şemalarla somutlaştırılmalıdır. Böylece savcı ve sonraki aşamada hâkim, karmaşık teknik ayrıntıları uzman görüşü sayesinde anlayarak olaya hukuki çerçeveden hükmedebilir.

Adli Bilişim Uzmanı Cüneyt Üre Gözüyle Sonuç ve Öneriler

Forex dolandırıcılığı davalarında uzman mütalaası, sürecin başarısı için temel unsurlardan biridir. Teknik karmaşıklığı yüksek bu suçlarda, adli bilişim uzmanlarının sağlam tespitleri ve raporları, delillerin mahkemede kabul edilmesine ve doğru yorumlanmasına yardımcı olur. Kanunlar, tarafların bu tür uzman görüşlerini soruşturma ve yargılama aşamasında kullanmasına imkân tanımaktadır. Dolayısıyla sürecin ilk aşamasında şu adımlar izlenmelidir:

• Erken Uzman İncelemesi: Savcılık soruşturması başlamadan ya da hemen başlar başlamaz olay yerinde (bilgisayar-sunucu-cephane vb.) veya ele geçirilen cihazlarda adli bilişim incelemesi yapılarak imaj alınmalı. Bu, delillerin bozulmasını veya kaybolmasını engeller
• Dokümantasyon ve İletişim Kayıtları: Mağdur, tüm dijital yazışmaları (WhatsApp, Instagram, e-posta) ve banka dekontlarını belgelemelidir. Mümkünse uzman kontrolünde bu verilerin çıktısı alınmalı; böylece soruşturma dosyasına delil olarak eklenir.
• Hukuki Danışmanlık: Forex mağduru, alanında uzman bir ceza-avukatına veya hukuk danışmanına danışmalıdır. Avukat, suç duyurusu dilekçesinin teknik delillerle desteklenmesini sağlar ve adli süreci koordine eder. Uzman bir avukat, savcılığın taleplerine hızla cevap verip gerekli uzman incelemesini talep edebilir.
• Uzman Mütalaasının Hazırlanması: Elde edilen tüm teknik verilerle adli bilişim uzmanından detaylı bir mütalaa (uzman raporu) istenmelidir. Rapor, işlem kayıtlarının incelenmesi, sahteciliğin yapısı, sistemdeki müdahale izleri gibi hususları içermelidir. Uzman raporunun sonuçları, gerekçeleriyle birlikte yazılı hale getirilip soruşturma dosyasına sunulmalıdır.

Sonuç olarak, Forex dolandırıcılığı mağdurlarının hak arama sürecinde uzman mütalaası stratejik bir rol oynar. Hem teknik hem de hukuki delil ortaya konmasını sağlayarak savcı ve hâkim kararlarını yönlendirir. Bu kapsamda Adli Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı Cüneyt Üre olarak önerim, mağdurların suç duyurusunda bulunurken mümkün olduğunca çok teknik belge toplaması ve derhal bir uzman incelemesi başlatılmasıdır. Erken aşamada uzman raporu alınması, delillerin kaybolmasını önleyecek ve hukuki süreçte vakayı aydınlatan en güçlü dayanak olacaktır.

📌Hukuki Uyarı ve Bilgilendirme Notu !!!
Bu içerik hukuki danışmanlık hizmeti niteliği taşımaz. Dosyanızla ilgili teknik analiz, uzman mütalaası veya adli bilişim desteği almak için bizimle iletişime geçebilir; nihai hukuki değerlendirme için ise mutlaka avukatınıza başvurmalısınız.

📬 Yazılarımızdan ilk siz haberdar olmak için e-bültenimize abone olmanızı öneririz. Böylece güncel içeriklere, sektörel gelişmelere ve uzman analizlere doğrudan erişim sağlayabilirsiniz.