Uzman Mütalaası Nedir?

Ceza Muhakemesinde Uzman Görüşünün Yeri ve Hukuki Niteliği

Ceza muhakemesi hukukunda, maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasına hizmet eden her türlü delil ve beyan, adaletin doğru tecelli etmesi açısından hayati önem taşımaktadır. Bu bağlamda, belirli bir teknik veya bilimsel bilgi gerektiren konularda, yargılama makamlarının başvurabileceği önemli kurumlardan biri de uzman mütalaasıdır. Uygulamada “uzman görüşü” olarak da adlandırılan bu hukuki araç, son yıllarda özellikle adli bilişim, siber suçlar, finansal analiz, grafoloji, sağlık hukuku ve teknik inceleme alanlarında büyük önem kazanmıştır.

Uzman Mütalaası Ne Anlama Gelir?

Uzman mütalaası, yargılama sürecine taraf olan kişiler (şüpheli, sanık, katılan, müdafi, vekil gibi) tarafından, belirli bir teknik alanda uzmanlığı bulunan kişilerden alınan bilimsel, teknik ve objektif görüş beyanıdır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 67. maddesi kapsamında açıkça düzenlenmiştir.

CMK m. 67/6’ya göre:

“Taraflar, bir veya birden fazla uzmandan görüş alabilir. Bu görüş, dosyaya sunulabilir ve delil niteliğinde değerlendirilebilir.”

Bu kapsamda, uzman mütalaası doğrudan bir bilirkişi raporu değildir. Bilirkişi, mahkeme tarafından atanan, resmî sıfat taşıyan kişiyken; uzman mütalaası, tarafların kendi inisiyatifiyle başvurduğu teknik görüş niteliğindedir. Ancak uygulamada mahkemeler bu tür raporları da delil olarak değerlendirmektedir.

Uzman Mütalaasının Hukuki Önemi

1. Delil Serbestisi İlkesi Kapsamında Geçerlidir

Türk Ceza Muhakemesi sisteminde “delil serbestisi” ilkesi geçerli olduğundan, hâkim, dosyada sunulan uzman mütalaasını diğer delillerle birlikte değerlendirir. Bu durum, mütalaanın yargılamaya etkisini artırır.

2. Özellikle Teknik Konularda Aydınlatıcıdır

• Adli bilişim, log analizleri, dijital delil zinciri, telefon incelemeleri, gibi alanlarda mahkemenin teknik derinliği olmayabilir.

• Bu durumda, savunma veya müşteki taraf, adli bilişim uzmanından alınan bir mütalaayla kendi iddialarını bilimsel temellere oturtabilir.

3. Hâkimin Bilirkişi Atamasına Gerek Bırakmayabilir

Uygulamada, uzman görüşü yeterli açıklık ve teknik dayanak içeriyorsa, hâkim ayrıca bilirkişi incelemesi yaptırmadan karar verebilir.

Uzman Mütalaası Kimden Alınır?

Uzman mütalaası, teknik alanda bilimsel formasyonu, mesleki deneyimi ve uzmanlık geçmişi olan kişilerden alınmalıdır. Özellikle:

• Adli bilişim uzmanı

• Siber güvenlik danışmanı

• Kriminoloji uzmanı

• Tıp doktoru (adalet hekimi vb.)

• Finansal denetçi

• Makine mühendisi (trafik kazaları vb.)

Bu kişilerin “tarafsız, belgeli, bilimsel” yöntemle görüş sunmaları beklenir. Aksi hâlde, mütalaa “kişisel yorum” niteliğinde kalabilir ve mahkeme tarafından dikkate alınmayabilir.

Uzman Mütalaası Ne Zaman Alınmalıdır?

• Hazırlık aşamasında: Savcılık aşamasında delil dosyasına eklenmek üzere

• Yargılama sürecinde: Mahkemeye sunularak savunma stratejisinin bir parçası olarak

• İstinaf ve temyiz aşamasında: Kararın hukuka aykırılığı iddiasını teknik olarak desteklemek üzere alınabilir.

Mütalaa ile Bilirkişi Raporu Arasındaki Fark Nedir?

Kriter	Uzman Mütalaası	Bilirkişi Raporu
Kimin talebiyle hazırlanır	Taraflardan biri	Mahkeme
Resmî statü	Yok	Vardır
Delil niteliği	Vardır	Vardır
Tarafsızlık garantisi	Bağımsız uzman etik sorumlulukla sunar	Mahkeme atar, tarafsızlık yükümlülüğü vardır
Karar üzerindeki etkisi	Mahkemeyi etkileyebilir	Bağlayıcı değildir, ama güçlü delil kabul edilir

Sonuç: Neden Uzman Mütalaasına Başvurulmalıdır?

Ceza yargılamasında teknik bilgilerin hızla değiştiği, dijital dünyanın yargılama süreçlerine entegre olduğu bu çağda, klasik savunma araçları yetersiz kalabilir. Özellikle adli bilişim raporları, log kayıtları, siber güvenlik ihlalleri, gibi teknik alanlarda mahkemeye teknik bir çerçeve sunmak zorunlu hâle gelmiştir.

Bu noktada, alanında yetkin ve tarafsız bir uzmandan alınacak mütalaa, hem savunmayı güçlendirir hem de yargılamanın adalet içinde yürütülmesine katkı sağlar.

📬 Yazılarımızdan ilk siz haberdar olmak için e-bültenimize abone olmanızı öneririz. Böylece güncel içeriklere, sektörel gelişmelere ve uzman analizlere doğrudan erişim sağlayabilirsiniz.